|
|
|
|
Articles: Literature | vaaDuka bhaashaku vyaakaraNaM - achchatelugu maaTala vibhaagaM
- SATYA RAMA PRASAD KALLURI
| |
1. ee achcha telugu maaTalu saadhaaraNaMgaa streesamaalu, kleebasamaalu (napuMsakaalu) ayi uMTaayi (chinnayasoori paribhaasha).
saMskRutaMlOni Sabdaalaku liMgaM SabdaannibaTTi uMTuMdigaanee aa maaTaku unna arthaannibaTTi uMDadu.
udaaharaNaku 'naga' anE maaTa saMskRutaMlO 'puMliMgaM' (maga liMgaM). artha reetyaa telugulO adi 'koMDa'. (deenini 'maga' analEmu, 'aaDa' analEmu.) kaabaTTi deenini 'maga, aaDa' kaanidigaa - anagaa mooDavadaaninigaa sweekaristaamu. appuDu daaniki 'mu' chEri, 'nagamu' anE maaTa ErpaDutuMdi. ee pratyayaanni chErchina SabdaM 'nagamu/nagaM'. 'naga' anE maaTa vErE unnadi kadaa! adi achchatelugu maaTa (arthaM - aabharaNaM).
mana avagaahanakOsaM 'streesamaM' aMTE 'Du, mu, vu, lu' vaMTi E pratyayaaloo lEni maaTa anukuMdaamu.
udaa : ODa, jaaNa, anna, minna mo//
kleeba(napuMsaka)samaalu aMTE chivara 'mu' anE pratyayaM unna maaTalu ani nirvachiMchukOvachchunu. (ee 'mu'ku badulugaa ippuDu manaM niMDusunnanu vaaDutunnaamu.)
udaa : bellamu/bellaM, sunnamu/sunnaM, sannamu/sannaM
peina cheppina streesama, kleebasama SabdaalE achchatelugulO ekkuva.
2. chaalavaraku ee maaTalaku arthaannibaTTE (maga/aaDa/napuMsaka) avasarameina vyaakaraNa kaaryaalu ErpaDipOtaayi.
udaa : 'ataDi koDuku DhilleelO unnaaDu' - 'koDuku' 'maga' maaTa kaabaTTi 'unnadi/uMdi' ani vaaDaTaM jarugadu.
aTlaagE, 'ataDi kooturu amerikaalO unnadi' - 'kooturu' 'aaDa' maaTa kaabaTTi 'unnaaDu' ani vaaDaTaM jarugadu.
aTlaagE, 'ataDi illu beMguLoorulO unnadi' - 'illu' 'mooDava' maaTa kaabaTTi 'unnaaDu' ani vaaDaTaM jarugadu.
3. saadhaaraNaMgaa 'aaDa' 'mooDava' arthaalunna maaTala kriyaaroopaalu, vyaakaraNa kaaryaalu okE vidhaMgaa uMTaayi.
udaa : aame vastuMdi, baMDi vastuMdi
jabbupaDina aaviDa neerasaMgaa uMdi, aa mokka neeLLu peelchukuMdi
maa pilla chaalaa maMchidi. daaniki kallaa kapaTaM teliyavu.
vijayawaaDa sTEshanu chaalaa peddadi. daaniki deeTeina sTEshanu mughal` saraayi okkaTE.
4. ayitE, konni achchatelugu Sabdaalaku saMdarbhaannibaTTi
pratyayaalu kalugutaayi. ee maaTalanu reMDu rakaalugaa vibhajiMchavachchunu.
4. 1 'ballida', 'beTTida' vaMTi maaTalaku puMliMgameitE ukaara, (nimDu sunnatO kooDina, lEdaa ardhasunnatO kooDina, lEdaa ee reMDoo lEni) Dukaaraalu (utwaDuNgulu), streeliMgameitE 'aalu' anE pratyayaM, napuMsakameitE 'mu' pratyayaM chErutaayi.
('ballidaadulu saMskRutatulyambulu' anE sootraMlO chinnayasoorigaaru ee ErpaaTunu varNiMchaaDu.)
mahadwaachakaM ('maga' arthaM):
udaa : ballida - ballidu - balliduDu/ballidu@MDu/balliduMDu
mahateevaachakaM ('aaDa' arthaM):
udaa : ballida, aalu - balliduraalu ('ru' anE pratyayaM madhyalO chEri)
amahadwaachakaM (maga, aaDa kaanidi) :
udaa : ballida,mu - ballidamu
4. 2 'manuma', 'paapa', 'raaya', 'maga' modaleina padaalaku mahadwaachakameitE nimDu sunnatO kooDina, lEdaa ardhasunnatO kooDina, lEdaa ee reMDoo lEni DukaaraM chErutuMdi.
('mahattulagu magaadulakuM..' anE sootraMlO chinnayagaaru 'maga' arthaM vachchE 'maga' vaMTi konni maaTalaku kevalaM DuNgu chErutuMdani pErkonnaaDu.)
mahateevaachakameitE tagina pratyayaM chErutuMdi.
mahadwaachakaM ('maga' arthaM):
udaa : manuma - manumaDu/manuma@MDu/manumaMDu
paapa - paapaDu/paapa@MDu/paapaMDu
mahateevaachakaM ('aaDa' arthaM):
udaa : manuma, aalu - manumaraalu ('ru' anE pratyayaM madhyalO chEri)
paapa - paapa (deeniki pratyayamEdee chEradu - iMtaku muMdE streesamaM kaabaTTi))
maga - streesambaMdhameina arthamE raadu kaabaTTi ee maaTaku streeroopaM uMDadu.
raaya - streesambaMdhameina arthamE raadu kaabaTTi ee maaTaku streeroopaM uMDadu. (ayitE pourushaM ekkuvagaa unna streeni 'magaraayaDu/magaraayuDu' ani vyaMgyaarthaMlO pErkoMTaaru. kaabaTTi aa mEraku ee sootraM vartiMchadu.)
amahadwaachakaM (maga, aaDa kaanidi) :
pei naalugu maaTalaku ee arthaMlO maaTalE uMDavu.
| Be first to comment on this Article!
| |
|
|
|
 |
| Advertisements |
|
|
|
|
| Advertisements |
|
.gif)
