|
|
|
|
Articles: Literature | vaaDuka bhaashaku vyaakaraNaM - achchatelugu maaTala vibhaagaM
- SATYA RAMA PRASAD KALLURI
| |
5. 15 kriyalu :
5. 15. 1 achchatelugu kriyala moolaroopaalu chivara 'u' anE achchutO aMtamoutaayi. itarabhaashalalOni kriyalanu viDigaa telugulO vaaDaTaM anEdi uMDadu (eemadhya vaaDutunna 'geT ouT`', 'kam` aan`' vaMTi aajNjaapoorvaka SabdaalavaMTivaaTini upEkshistE).
ee kriyalu mooDu vidhaalu :
1) akarmaka (karma uMDanivi) –- pOvu, vachchu mo//
2) sakarmaka (karma uMDEvi) –- tinu, koTTu, chaMpu, choochu mo//
3) prEraNaarthaka (marokarini prErEpiMchaTaM) --
chaMpiMchu, maMDiMchu, tinipiMchu, tanniMchu mo//
5. 15. 2 konni naamavaachakaalanuMDi ErpaDinaTTi kriyalu kooDaa unnaayi.
udaa : kollagoTTu, ookoTTu, paMtagiMchu, chittagiMchu mo//
5. 15. 3 konni kriyalaku 'konu' 'vEyu', 'teeru', 'pOvu', 'vachchu 'peTTu',
'teMchu', vaMTi sahaayakakriyalu kooDaa kalisi, vaaTi arthaalanu swalpaMgaa maarchutaayi kooDaa.
1) 'konu' -- 'aatmanEpadaM' –- (tanakOsamE – ani cheppaTaaniki)
udaa : vaMDukonu, peTTukonu mo//
2) 'vEyu (Eyu)', 'teeru' , 'pOvu', 'vachchu' -- 'nokki cheppaTaaniki'
udaa : vaMDivEyu, vaMDEyu, veLLiteeru, chEsiteeru mo//
veDalipOvu/veLLipOvu, tannivachchu mo//
3) 'peTTu' -- sahaayaaniki
udaa : chadivipeTTu, choosipeTTu mo//
4) 'teMchu' modaleina kriyalu dOhadakaarulu.
udaa : EguteMchu, EteMchu, chanudeMchu, arudeMchu mo//
iTuvaMTi kriyalu marikonni unnaayi.
5. 15. 4 karmanu anusariMchina prayOgaalalO 'paDu' anE sahaayakakriya prati kriyaku
chErutuMdi.
udaa : koTTu -– koTTabaDu, chaMpu –- chaMpabaDu mo//
'paDu' anE kriya konni saMdarbhaalalO akarmaka sahaayakakriyagaa upayOgistuMdi.
udaa : toMdarapaDu, aasapaDu,
5. 15. 5 konni saMdarbhaalalO oka kriyaadhaatuvunaku maroka kriyaadhaatuvu
kalisinappuDu krotta arthaM vachchE maroka kriyaa dhaatuvu ErpaDutuMdi.
chinnayasoori deenini 'Sabdapallavamu'gaa pErkonnaaDu.
oka kriyaku maroka kriya kaakuMDaa maroka naamavaachakaSabdaM muMdu chErinaa 'Sabdapallavakriya' ErpaDavachchunani aayana pErkonna marikonni udaaharaNalanuMDi grahiMchavachchunu. (baalavyaakaraNaM
-- 'kriyaaparichChEdamu' 118va sootraM)
udaa : (kriya, kriya) kooruchu, uMDu -– kooruchuMDu, Eru, paDu -– ErpaDu
(vErE maaTa, kriya) mElu, konu -- mElkonu, ala, paDu -- alavaDu
5. 15. 6 konni Sabdaalu saMskRutaMlO kriyalu kaakapOyinaa, vaaTinuMDi kooDaa konni kriyalu telugulO ErpaDi, chaalaakaalaMgaa vaaDukalO unnaayi.
1) 'iMchu' anE maaTanu saMskRutaSabdaalaku tagiliMchinavi
udaa : aaSa –- aaSiMchu, vishaya -- vishayiMchu, bhOga –- bhOgiMchu
upayOga -- upayOgiMchu, sameekaraNa -- sameekariMchu mo//
2) 'chEyu' anE maaTanu saMskRutaSabdaalaku tagiliMchinavi
udaa : bhOjanaM -– bhOjanaMchEyu, bhOMchEyu,
vijayaM -- vijayaMchEyu mo//
3) 'paDu' , 'peTTu', 'pOvu', 'kaTTu' modaleina maaTalanu saMskRutaSabdaalaku tagiliMchinavi
udaa : laabhapaDu, kashTapeTTu, nashTapOvu, raktikaTTu mo//
iTTi kriyalu saadhaaraNaMgaa saMskRuta viSEshyaalanuMDi puTTutunnaayani grahiMchagalaM.
'swaagatiMchu', 'dhruveekariMchu', 'vyavastheekariMchu' modaleina maaTalu marikonni telugulOniki chErutunnaayi.
'yooj`chEyaTaM (vaaDaTaM/vaaDukOvaTaM)','sTE chEyaTaM (uMDaTaM)'’vaMTivi ippuDippuDE vyaaptilOniki vastunnaayi. nijaaniki veeTilO chaalaavaraku anavasaraMgaa eruvutechchukunnavE.
dEnikipaDitE daaniki 'chEyaTaM' anE kriyanu tagiliMchavalasina avasaraM nijaaniki lEdu.
oka parikaraanni 'aan` chEyaTaM, aaph` chEyaTaM'vaMTivi, 'TikeTTu rijarvu chEyaTaM' vaMTivi - konni prayOgaalu avasaramE. kaani, prati panini telupaTaanikee ee 'chEyaTaM' annadaanini kalipi kriyaaroopaalanu raabaTTukOnakkaralEdu!
| Be first to comment on this Article!
| |
|
|
|
 |
| Advertisements |
|
|
|
|
| Advertisements |
|
